Жалпы білім беретін мектептердегі тамақтану құрамына, тағамдық құндылығына, көлеміне, сапасына қойылатын талаптар.

Жалпы білім беретін мектептердегі тамақтану құрамына, тағамдық құндылығына, көлеміне, сапасына қойылатын талаптар.

Тамақтанудың қауіпсіздігі мен сапасына қойылатын талаптар: жалпы білім беретін ұйымда оқушылардың тамақтануында пайдаланылатын барлық өнімдер мен тағамдар санитарлық-эпидемиологиялық қадағалауға жататын тауарлардың бірыңғай тізбесіне сәйкес Қазақстан Республикасында қолданылып жүрген тамақ өнімдерінің сапасы мен қауіпсіздігіне қойылатын гигиеналық талаптарға сәйкес болуы тиіс.- "Еуразиялық экономикалық одақта санитарлық шараларды қолдану туралы" Кеден одағы комиссиясының 28.05.2010 ж. № 299 шешімімен бекітілген (29.08.2017 ж. №107 өзгерістермен; 23.09.2011 ж. № 797 "балалар мен жасөспірімдерге арналған Тамақ өнімдерінің қауіпсіздігі туралы" және ҚР Денсаулық сақтау министрінің 16.08.2017 жылғы № 611 "білім беру объектілеріне қойылатын санитариялық – эпидемиологиялық талаптар" бұйрығына сәйкес жүзеге асырылады.
Пайдаланылатын ыдыстың қауіпсіздігіне қойылатын талаптар: асхана ыдыстары мен аспаптары, ыдыстар Кеден одағы Комиссиясының 2011 жылғы 23 қыркүйектегі № 797 шешімімен бекітілген ("Балалар мен жасөспірімдерге арналған өнімдердің қауіпсіздігі туралы" - ТРТС - 007 - 2011) санитарлық – эпидемиологиялық қадағалауға (бақылауға) жататын тауарларға қойылатын бірыңғай санитарлық - эпидемиологиялық және гигиеналық талаптардың 11-бабында қамтылған гигиеналық нормативтерге сәйкес тамақ өнімдерімен жанасу үшін жіберілген материалдардан орындалуы тиіс.
Асхана ыдыстарын пайдалануға жол берілмейді:

- деформацияланған, шеттері сынған, жарықшақтар, сынықтар, эмалі зақымдалған ;

- алюминийден жасалған асхана құралдары;

- пластмассадан және престелген фанерден жасалған өңдеу тақтайлары;

- жарықтары мен механикалық зақымданулары бар бөлшектеу тақтайлары мен ұсақ ағаш мүкәммал.

Ыстық дайын тағамдарды және суық тағамдарды тұтыну орындарына жеткізу кезінде арнайы изотермиялық ыдыстар пайдаланылуы тиіс, олардың ішкі беті "білім беру объектілеріне қойылатын санитариялық – эпидемиологиялық талаптар" ҚР Денсаулық сақтау министрінің 16.08.2017 жылғы №611 бұйрығының және ҚР Ұлттық экономика министрінің 16.03.2015 жылғы № 234 "білім беру объектілеріне қойылатын санитариялық-эпидемиологиялық талаптар" бұйрығының талаптарына сәйкес тамақ өнімдерімен байланыста болуға рұқсат етілген материалдарға қойылатын санитариялық қағидалардың талаптарына – қоғамдық тамақтану объектілеріне қойылатын эпидемиологиялық талаптар".

Энергияға деген қажеттіліктердің физиологиялық нормаларын қанағаттандыруға қойылатын талаптар: жалпы білім беретін ұйымдардың әрбір оқушысы мектепте қалыпты өсу, дамыту, тиімді оқытуды қамтамасыз ету және энергияға физиологиялық қажеттіліктердің нормаларына сәйкес иммундық жауап беру үшін қажетті тамақпен бірге тәуліктік нормадан 38-40% ккал алуы тиіс ("ҚР халқының түрлі топтары үшін энергияға және тағамдық заттарға физиологиялық қажеттіліктердің нормалары" әдістемелік ұсынымдар, Астана 2012, 54с).
Оқушылардың тамақтануын ұйымдастыру үшін рұқсат етілген және рұқсат етілмеген өнімдердің тізбесі:оқушылардың тамақтануына пайдалануға ұсынылатын негізгі тамақ өнімдерінің ассортименті ҚР Денсаулық сақтау министрінің 2017 жылғы 16 тамыздағы №611 "білім беру объектілеріне қойылатын санитариялық – эпидемиологиялық талаптар" бұйрығына сәйкес қалыптастырылады (7 тарау).
Ауыз су режимін ұйымдастыруға қойылатын талаптар: жалпы білім беру ұйымдарында ауыз су режимін ұйымдастыру ҚР Денсаулық сақтау министрінің 2017 жылғы 16 тамыздағы №611 "білім беру объектілеріне қойылатын санитариялық – эпидемиологиялық талаптар" бұйрығының (3 тарау, 28,29,30,31,32,33 тармақшалар) талаптарын сақтай отырып жүзеге асырылады.
Мектепте ауыз су тәртібі өте маңызды,себебі су-оқушылардың дұрыс тамақтануының негізгі құрамдас бөлігі. Суды жеткіліксіз тұтыну ағзаның қалыпты тіршілігін бұзады: шаршау пайда болады және жұмысқа қабілеттілігі төмендейді, ас қорыту және тағамның сіңу процестері бұзылады, биохимиялық реакциялардың ағымы баяулайды, қан тұтқырлығы артады, бұл тромбтардың пайда болу шартын жасайды, қан түзілу процесі бұзылады. Сусыз дененің қоршаған ортамен жылу алмасуын реттеу және дененің тұрақты температурасын ұстап тұру мүмкін емес.

Жалпы білім беретін ұйымдарда қауіпсіз және сапалы ауыз су режимін ұйымдастыру ҚР санитарлық ережелерінің міндетті талаптарының бірі болып табылады.

Оқушылардың ауыз суға жалпы тәуліктік қажеттілігінің нормалары: 7 жастағы - 95 мл/кг; 10 жастағы - 70 мл/кг; 14 жастағы -40 мл/кг.бала мектепте болған кезде бір күн бойы ол судың тәуліктік қажеттілігінің кемінде 70% – ын алуы тиіс. Судың ағзаға жеткілікті түсуі салауатты өмір салтының негізгі шарттарының бірі болып табылады.

Тамақтану шикізатпен немесе буферде жұмыс істейтін мектеп асханасында ұйымдастырылады. Асханалар Оқушылар саны 100 адамнан асатын мектептерде қарастырылуы тиіс. Асханаларда қолданыстағы Санитарлық ережелердің талаптарына сәйкес жабдықтар мен Үй-жайлар жиынтығы болуы тиіс. Мектепте болған кезде балалардың ыстық тамағы олардың денсаулығын және тиімді оқыту қабілетін қолдаудың маңызды шарттарының бірі болып табылады.
Жалпы білім беретін мектептердің (7-10 жас ,11-14 жас ,15-18 жас) үш жас топтарының (7-10 жас, 11-14 жас, 15-18 жас) тамақтануын ұйымдастыру үшін оқушылардың тамақтану рационы бойынша бірыңғай стандарттар "Халық денсаулығы және денсаулық сақтау жүйесі туралы"Қазақстан Республикасының 2009 жылғы 18 қыркүйектегі Кодексінің 144 - бабының 6-тармағына сәйкес әзірленді. Оқушылардың толыққанды ыстық тамақтануын ұйымдастыру күрделі міндет болып табылады,оның қажетті буындардың бірі Оңтайлы (дұрыс) тамақтанудың заманауи ғылыми принциптеріне сәйкес келетін және балалар мен жасөспірімдерді барлық қажетті тамақ заттармен қамтамасыз ететін мектептегі таңғы ас пен түскі ас мәзірін әзірлеу болып табылады.
Ұлттық дұрыс тамақтану орталығы маусымдық (жаз-күз, қыс - көктем) есебімен мектептік ыстық таңғы немесе түскі астардың төрт апталық ас мәзірін әзірледі. Ас мәзірін әзірлеу кезінде оқушылардың мектепте болу ұзақтығы, олардың жас санаттары, витаминді - минералды кешенмен байытылған тамақ өнімдерін тамақтану рационына қосу қажеттілігі қарастырылған.
Төрт апталық ас мәзірін әзірлеу келесі принциптерге негізделген:

– балалардың ыстық таңғы ас немесе түскі ас есебінен энергияға деген қажеттілігін қанағаттандыру қажеттілігі-38-40%;

-2 апталық ас мәзірі емес, маусымдылығын ескере отырып (жаз-күз, қыс - көктем) 4 апталық ас мәзірі және оған барлық негізгі азық - түлік топтары қосылған.

9. Мектеп оқушыларының тамақтану рационы бойынша әзірленген бірыңғай стандарттар (4 апталық ас мәзірі) мектеп ас блоктарының, мектеп - базалық асханалардың жұмыс тәжірибесінде қолдануға арналған.

10. Ұсынылатын ас мәзірі (оқушылардың тамақтану рационы бойынша бірыңғай стандарттар) өзгеріссіз немесе балалардың тағамдық талғамын ескере отырып, сондай-ақ жалпы білім беретін ұйымдардағы ас блоктарының түрі мен жабдықтарына байланысты пайдаланылуы мүмкін.

Мектеп ас блогында оқушылардың толыққанды тамақтануын ұйымдастыру тәртібі.

Мектеп әкімшілігі оқушылардың ыстық тамақтануын ұйымдастырады , асхананы жалға алушы ас блогында сапалы және қауіпсіз тамақтануды қамтамасыз етеді.

11. Мектеп әкімшілігі оқушылардың тамақтану кестесін әзірлейді, асханаларда кезекшілікті қамтамасыз етеді және оқушылардың тамақтануын есепке алуға жауапты тұлғаларды тағайындайды, сондай-ақ тамақтануды қадағалайды :

- ас блогының санитарлық жағдайы;

- заманауи дизайн және мектеп эргономикасы талаптарына сәйкес ас блогын эстетикалық безендіру;

- азық-түліктерді арнайы бөлінген автокөлікпен тиісті ыдыста жеткізу ережелерін сақтай отырып, уақтылы жеткізу;

- қойма үй-жайларындағы өнімдерді есепке алудың дұрыстығы және өнімдерді беруге қойылатын талаптарды уақтылы жасау;

- азық-түлік өнімдерін сақтау шарттары мен сату мерзімдерінің сақталуы;

- ас блогына түсетін тез бұзылатын өнімдердің сапалылығын бақылау журналындағы жазулардың толықтығы;

- шикізатты толық салу, дайын тағамның сапасын бақылау бракераж журналында жазба жүргізу;

- азық-түлікті таратып салатын және оларды ас блогы қызметкерлерінің пайдалануының тұрақтылығы бар тағамдар картотекасының болуы;

- бекітілген ас мәзірі бойынша дайындалған тағам көлемінің сәйкес келуі ;;

- ас блогы құжаттамасының болуы және жай-күйі, сондай-ақ ас блогы қызметкерлерінің жеке медициналық кітапшасының болуы;

Кез келген уақытта оның шаруашылық қызметіне араласпастан, қызмет көрсету барысы мен сапасына байланысты.

12. Мектептің медициналық қызметкері:

- күн сайын дайын тағамдардың сапасын органолептикалық бағалауды жүргізеді және оны оқушыларға беру мүмкіндігін қарастырады.;

- мерзімді бракераждық комиссиямен (құрамы мектеп әкімшілігінің бұйрығымен анықталады) азық-түліктің дұрыс салынуын және дайын тағамдардың шығуын тексеруді жүргізеді.;

- тәуліктік сынамаларды алу мен сақтауды бақылауды қамтамасыз етеді;

- ата-аналар мен басқа да бақылаушылардың тілектер мен пікірлері журналындағы жазбаларды зерделейді.

13. "Жалға алушы»

- бекітілген мәзірге сәйкес оқушылардың ыстық тамақтануын ұйымдастырады;

- қолданыстағы Санитарлық ережеге сәйкес сапалы және қауіпсіз өнімдерді жеткізеді;

- қоғамдық тамақтану кәсіпорындары үшін қолданыстағы санитарлық-эпидемиологиялық ережелер мен нормаларға сәйкес Үй-жайлар мен жабдықтарды тиісті санитарлық жағдайда ұстауды қамтамасыз етеді;

- тауарлық емес түрі мен ақаулары бар өнімді өз есебінен ауыстырады, ауыстыру мүмкін болмаған жағдайда мұндай тауарды өндірушіге немесе сауда желісіне кері қайтарады;